آن زمانی که استیو جابز از اختراع مجدد تلفن‌همراه صحبت کرد مدت‌های زیادی می‌گذرد. یک تصور اعجاب انگیز در آن زمان، ترکیب سه کارکرد تلفن، موزیک پلیر و وسیله‌ای برای کار با اینترنت بود که اصلا در ذهن نمیگنجید چه برسد به تولید و توسعه.
به جرات میتوان آمدن تلفن هوشمند اپل با نام آیفون و بعد از آن طرح انقلابی آیپد یا همان تخته سنگ معروف، موج جدیدی از کاربران دنیای دیجیتال را به وجود آورد که بیشتر طرفدار بودند تا کاربر. طرفدارانی که هنوز چشم انتظار یک شگفتی جدید از سیب گاز خورده محبوبشان هستند. کنفرانس پاییزی اپل که سی‌ام مهر برگزار شد، هدفش جذب همین طرفداران قدیمی و جدید بود. در این کنفرانس، دو ستاره آیپد ایر و آیپد مینی رتینا و محصولات دیگر اپل مانند مک پرو و مکبوک پروهای جدید معرفی شدند.
اما نکته جالب توجه رایگان‌شدن سیستم‌عامل ماوریکس و نرم‌افزارهای iWork و همچنین پایین آمدن قیمت مکبوک پروهای بهبودیافته اپل بود. این خبرها فریاد شادی خیلی‌ها را بلند کرد، اما چشم هیچ‌کس از تعجب گرد نشد، اتفاقی که درست بعد از مرگ جابز برای چندمین بار تکرار می‌شود. اپل دیگر طرفدارانش را شگفت‌زده نمی‌کند، اما هنوز هم یکی از مهمترینشرکتهای تولیدکننده محصولات دیجیتال است و محصولات باکیفیت و خوش ساختش تمام رکوردهای فروش را از آن خود کرده است. در این گزارش نگاهی می‌اندازیم به سیاست‌های کلی اپل که این شرکت را به یک غول دست‌نیافتنی تبدیل کرده است.
سیستم‌عامل مجانی
بی‌شک میتوان قسمت مربوط به سیستم‌عامل ماوریکس را نقطه عطف کنفرانس اپل دانست. سیستم‌عاملی بسیار قدرتمند و بهینه که علاوه بر همه اینها کاملا رایگان است. اما دلیل این تخفیف صد درصدی اپل چیست؟ بسیاری دلیل این کار را ناتوانی اپل در رقابت در بازار سیستم‌عامل دسکتاپ و حربه‌ای بـــرای جذب مشتری می‌دانند. اما اصل داستان چیز دیگری است. در واقع این قواعد بازی است که تغییر کرده. بازی‌ای که مدت‌هاست مایکروسافت و ویندوز از آن غافل مانده‌اند. با روی کار آمدن گوشی‌های هوشمند و وابستگی کاربران به آنها، کم کم گوشی و تبلت جای خود را با کامپیوترها عوض کردند. در حال حاضر این کامپیوترها هستند که روز به روز، شباهت‌شان به تلفن‌همراه بیشتر می‌شود. در چنین فضایی، کاربری که برای سیستم‌عامل گوشی خود هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کند، برایش سخت است که برای کامپیوتر خانگی‌اش که شاید خیلی کمتر از آن استفاده می‌کند پول پرداخت کند. در واقع گوشی‌های هوشمند حتی نحوه درآمد شرکت‌های تولیدکننده را تغییر داده‌اند و فروختن سیستم‌عامل، آخرین راه برای درآمد‌زایی است. شاید اگر گوگل هم دست به ساخت سیستم‌عامل برای کامپیوتر می‌زد، آن را رایگان ارائه می‌کرد.
کُری‌خوانی به سبک تیمکوک
در کنفرانس اپل امسال محصولات فراتر از شایعات بودند. اپل از هر ترفندی برای رضایت کاربرانش استفاده کرد. از رایگان‌کردن محصولات نرم‌افزاری‌اش گرفته تا مک‌بوک‌هایی با قیمت‌های پایین‌تر و آیپد و آیپد مینی‌ای که از شایعات رایج جلوتر بود و بسیاری از گمانه‌زنی‌های موجود را نفی کرد. مانور قدرت اپل در کنار تیکه‌پرانی‌های گاه و بی‌گاه تیم کوک، حال و هوای خاصی به این کنفرانس داد. تیمکوک در قسمتی از حرف‌هایش در مورد آیپد گفت: «بعضی‌ها گفتند نیازی به این وسیله نمی‌بینیم. نظر دیگران این بود که محصولی انقلابی نیست و نمی‌تواند با نت‌بوک‌ها رقابت کند، اما نت‌بوک‌ها الان در زباله‌دانی تاریخ هستند. چه کسی آنها را به یاد می‌آورد؟ عده‌ای هم گفتند آیپد هیچ تاثیری بر صنعت کامپیوتر نخواهد گذاشت و هر کسی فکر کند این محصول بازی را عوض می‌کند، ابزار دست اپل است. ولی اپل به بینش خود اعتقاد داشت و تا به امروز ۱۷۰ میلیون آیپد فروخته است و امروزه حتی شکاکان دیروزی هم به تولید تبلت روی آورده‌اند.» تیمکوک همچنین با کنایه به قیمت ۱۹۹ دلاری ویندوز اشاره و رایگان بودن سیستم‌عامل جدید ماوریکس را اعلام کرد. اما در کنار تمام این اتفاقات مثبت دو نکته تاریک هم وجود داشت؛ اپل هیچ چیز اعجاب انگیزی برای عرضه نداشت و همچنین خلاف آن چیزی که تصور می‌شد، سهم این شرکت در بازار سهام افت کرد.
کاهش قیمت‌ها
مسأله دیگری که در کنفرانس اپل اتفاق افتاد کاهش قیمت‌های محصولاتی مانند مک‌بوک‌ها بود. این سخاوت شرکت اپل هم ریشه اقتصادی دارد. زنگ خطر برای اپل به صدا در آمده است. در بازار هرگاه میزان عرضه و تقاضا با هم برابر نباشد و کفه تقاضا پایین‌تر باشد، شرکت‌های تولید کننده به راه‌کارهایی برای جذب دوباره مشتری روی می‌آورند. درست مثل اتفاقی که برای لپ‌تاپ‌های اپل افتاده است. این کاهش قیمت در اصل واکنش اپل به کاهش استقبال جهانی به این محصول است. جایی که مدت‌هاست اپل نتوانسته شرکت‌های تولیدکننده لپ‌تاپ و رقیب دیرینه‌اش یعنی مایکروسافت را عقب بزند. اما اپل یک راه مستقیم دارد و یک هدف جاه‌طلبانه. تیمکوک می‌گوید؛ اپل عمیقا به مک‌ها اعتقاد دارد و قرار نیست آنها جایی بروند، حتی سرعت توسعه نیز کم نخواهد شد. بنابراین در اپل یک گروه مک داریم و دو گروه آیپد و آیفون. این ساختار کاری اپل برای حداقل چند سال آینده حفظ می‌شود. تمرکز اپل برای نشان‌دادن ساخت داخلی و تولید کامل مک‌ها در آمریکا، بیشتر یک جلب اعتماد بود برای کسانی که از محصولات آسیای شرقی و حتی آیفون‌های ساخت چین دل‌خوشی ندارند. هرچند اپل سیستم‌عامل رایگان ارائه کرد و یا قیمت محصولاتی مانند مک را کاهش داد، اما هنوز حاضر نشده قیمت آیپد را تغییر دهد. اپل با این کار نشان می‌دهد که هر چیزی قیمت خودش را دارد و او به هیچ عنوان حاضر نیست بهای رقابت با دیگر شرکت‌ها را این‌گونه بپردازد. او از این قاعده که یک برند معروف محصولاتش را ارزان نمی‌فروشد، سرپیچی نمی‌کند. البته اقبال جهانی نسبت به آیپد و آیفون نیز بی‌تاثیر نیست.
سقوط آزاد در دنیای بورس
درست دقایقی پس از اتمام کنفرانس اپل، خبر سقوط هرچند ناچیز اپل در بورس خیلی‌ها را متعجب کرد. اما مسأله آنقدرها هم تعجب برانگیز نبود. در‌واقع انگار نتیجه تصمیمات جدید اپل برای بیشتر سهام‌دارانش زیاد قابل پیش‌بینی نیست. برای همین بیشتر سهام‌داران در ساعت‌های اولیه بعد از کنفرانس، خرید یا فروش سهام را موقتا متوقف می‌کنند. همین رکود در بازار بورس اپل کافی است تا شاهد کاهش آن باشیم. در واقع این قوانین و واکنش‌ها در بورس بسیار عادی است و میتوان گفت که این نگرانی بیشتر برای طرفداران محصولات دیجیتال است تا مدیران این شرکت.
سبک زندگی اپلی
اپل تنها شرکت دنیاست که سه فرآیند طراحی، سخت‌افزار و نرم‌افزار را با هم انجام می‌دهد. اپل یک شرکت اینترنتی مانند گوگل نیست، بلکه بیش از هر چیز یک نوع برند است که تلاش می‌کند اکوسیستم خودش را داشته باشد. استفاده از محصولات این شرکت یک نوع سبک زندگی است و تلاش اپل هم دقیقا ترویج دادن همین سبک زندگی است. هرچند شرکت‌های زیادی در حوزه تکنولوژی و فناوری فعال هستند، اما همه آنها سبک زندگی نمی‌سازند. مایکروسافت و گوگل هم به تقلید از اپل در پی ایجاد سبک زندگی مخصوص خود هستند که با تولید محصولات و خدمات متعدد برای ایجاد آن تلاش می‌کنند. شاید بتوان گفت ویژگی اصلی اپل قبل از طراحی، نوآوری و خوش‌ساخت بودن، برنامه‌ریزی و پایبند بودن به سیاست‌های کلی این برند است.
شگفتی، بی‌شگفتی
اگر از اتفاقات دهه ۱۹۹۰ میلادی دنیای دیجیتال خبر داشته باشید، حتما با حباب دات کام آشنا هستید. دهه 1990 میلادی تولد دنیای دیجیتال بود. کامپیوتر ساخته شد و پس از آن ویندوز متولد شد. دنیای خوش آب و رنگ دیجیتال شکل گرفت و سرمایه‌گذاران را با سرعت زیادی به سمت خود کشید. اما اواخر این دهه، سرمایه‌گذاران به این نتیجه رسیدند که این دنیای نو، آنقدرها هم سود آور نیست و همان بازارهای قبلی مثل نفت، بانک و شاید سلاح‌سازی سود‌دهی بیشتری دارد. با خروج سرمایه از بازار محصولات دیجیتالی، حباب آن ترکید که بعد‌ها به حباب دات‌کام معروف شد. اتفاقی که باعث ورشکستگی بیشتر شرکت‌های دیجیتالی شد و رشد دنیای دیجیتال را سال‌ها عقب انداخت. شاید اگر حباب دات‌کام نبود، محصولی به نام آیفون سال ۲۰۰۰ به بازار می‌آمد. اما همین مسأله باعث شده که نه‌تنها اپل، بلکه تمام تولید‌کننده‌های محصولات دیجیتالی برای معرفی محصولات جدید خود احتیاط کنند تا یک بار دیگر اتفاق دهه ۱۹۹۰ تکرار نشود. شاید همین دلیلی باشد برای کم‌شدن نوآوری‌های شگفت انگیز در محصولات اپل و دیگر رقبا. یعنی بازار هنوز آنقدر اشباع نشده که به یک شوک احتیاج داشته باشد.
