هوش مصنوعی متن‌باز دوباره تعریف شد؛ آیا مدل‌های متا به چالش کشیده خواهند شد؟

در روزهای اخیر سازمان «پیشگامان متن‌باز» یا OSI با انتشار تعریفی جدید از هوش مصنوعی متن‌باز، رویکرد تازه‌ای برای شفاف‌سازی مفهوم هوش مصنوعی باز مطرح کرده است. این تعریف جدید، که با استقبال برخی و واکنش‌های انتقادی از سوی شرکت‌های بزرگ مواجه شده، از بسیاری از مدل‌های هوش مصنوعی شرکت‌های بزرگی همچون متا به‌عنوان مدل‌های غیرمتن‌باز یاد می‌کند و برای رعایت شفافیت در هوش مصنوعی، چهارچوب‌هایی را معرفی کرده که انطباق با آنها چالشی برای مدل‌های متا و سایر غول‌های فناوری محسوب می‌شود.

ویژگی‌های مورد انتظار برای مدل‌های متن‌باز از دیدگاه OSI

طبق تعریف OSI، برای اینکه بتوان مدل هوش مصنوعی را به‌عنوان متن‌باز معرفی کرد، باید ویژگی‌های زیر را دارا باشد:

1. دسترسی به داده‌های آموزشی: داده‌های به‌کاررفته در آموزش مدل باید به‌صورت عمومی و شفاف منتشر شوند. این امر باعث می‌شود دیگران بتوانند به راحتی مدل را بازتولید کنند.
2. دسترسی به کدهای کامل: کدهایی که برای ساخت و اجرای مدل هوش مصنوعی استفاده شده‌اند، باید در دسترس عموم قرار بگیرند تا شفافیت و قابلیت بازبینی را افزایش دهند.
3. انتشار تنظیمات و وزن‌های آموزش: تنظیمات و وزن‌هایی که به مدل کمک می‌کنند خروجی‌های خاصی را ارائه دهد نیز باید در اختیار جامعه متن‌باز قرار گیرند.

با تعریف این استانداردهای جدید، بسیاری از مدل‌های هوش مصنوعی کنونی، از جمله مدل‌های Llama متا، در معرض بازبینی قرار گرفته و به‌عنوان نمونه‌های غیرمتن‌باز مطرح شده‌اند، چراکه برخی از این معیارها را رعایت نمی‌کنند.

مدل‌های متا؛ در مسیر چالش‌های جدید

مدل‌های هوش مصنوعی Llama که توسط متا ارائه شده‌اند، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های ادعایی متن‌باز در جهان هوش مصنوعی هستند. متا با این ادعا که این مدل‌ها برای توسعه‌دهندگان در دسترس‌اند، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. بااین‌حال، OSI اعلام کرده که عدم دسترسی به داده‌های آموزشی و اعمال محدودیت‌های تجاری (به‌ویژه برای اپلیکیشن‌هایی با بیش از 700 میلیون کاربر) باعث شده است مدل‌های متا مطابق با تعریف جدید متن‌باز نباشند.

به‌عبارت دیگر، متا با تاکید بر متن‌باز بودن مدل‌هایش، تعریف OSI را به چالش می‌کشد و این تقابل باعث شده تا بحث‌هایی درباره معنای واقعی متن‌باز بودن در حوزه هوش مصنوعی شکل گیرد.

واکنش متا به تعریف جدید OSI

متا در پاسخ به این تعریف، به صراحت اعلام کرده که با بخشی از این تعاریف موافق نیست. سخنگوی متا به خبرنگاران گفته است: «ما در بسیاری از موارد با OSI هم‌نظر هستیم، اما تعریف آنها از هوش مصنوعی متن‌باز را کاملاً تایید نمی‌کنیم.» از نگاه متا، تعریف یک استاندارد ثابت و واحد برای هوش مصنوعی متن‌باز ممکن است پیچیدگی‌های مدل‌های هوش مصنوعی امروزی را نادیده بگیرد، چراکه این مدل‌ها به‌سرعت در حال تغییر و پیشرفت هستند.

وی همچنین تأکید کرده که متا همچنان به همکاری با OSI و سایر گروه‌های صنعتی ادامه خواهد داد تا هوش مصنوعی را مسئولانه‌تر و در دسترس‌تر برای کاربران و توسعه‌دهندگان سازد. این گفته‌ها نشان از تلاش متا برای یافتن توازنی بین شفافیت و حفظ رقابت در بازار دارد.

چرا غول‌های فناوری از تعریف جدید OSI استقبال نمی‌کنند؟

بیش از 25 سال است که سازمان OSI به‌عنوان یکی از نهادهای پیشرو در توسعه و ترویج نرم‌افزارهای متن‌باز فعالیت می‌کند. تعاریف و استانداردهایی که OSI برای نرم‌افزارهای متن‌باز ارائه کرده، همواره توسط توسعه‌دهندگانی که به‌دنبال مشارکت آزادانه و بدون محدودیت در پروژه‌های متن‌باز بوده‌اند، مورد استقبال قرار گرفته است.

اما اکنون که هوش مصنوعی به یکی از محورهای اصلی تحول دیجیتال تبدیل شده، شرکت‌های بزرگی مانند متا بر سر یک دوراهی قرار دارند: آیا آنها باید به اصول سنتی متن‌باز پایبند بمانند یا نیازهای خاص و محدودیت‌های جدید این حوزه را در نظر بگیرند؟

متا استدلال می‌کند که محدودیت در انتشار داده‌های آموزشی، به دلیل مسائل امنیتی و حفظ حریم خصوصی است، اما برخی منتقدان معتقدند این محدودیت‌ها بیشتر به دلیل کاهش مسئولیت‌های قانونی و حفظ مزیت رقابتی است. برخی مدل‌های هوش مصنوعی، ازجمله Llama، به‌احتمال زیاد بر اساس داده‌هایی آموزش داده شده‌اند که شامل محتوای دارای کپی‌رایت هستند، و این موضوع، نگرانی‌هایی درباره شفافیت و دسترسی به داده‌ها ایجاد کرده است.

چالش آینده؛ تعادل بین شفافیت و رقابت

همان‌طور که فناوری هوش مصنوعی به سرعت در حال پیشرفت است، استانداردها و قوانین مرتبط با آن نیز نیاز به بازنگری و تکامل دارند. اگرچه OSI با تعریف خود از هوش مصنوعی متن‌باز قصد دارد از شفافیت و مشارکت عمومی حمایت کند، اما چالش اصلی، پیدا کردن تعادلی بین شفافیت و مسئولیت‌پذیری و حفظ مزیت رقابتی شرکت‌های بزرگ است.

در نهایت، پرسش مهمی که باید به آن پاسخ داد این است که آیا در دنیای پیشرفته و پیچیده هوش مصنوعی، تعریفی دقیق و ثابت از متن‌باز بودن امکان‌پذیر است یا اینکه باید به‌دنبال تعاریف جدید و انعطاف‌پذیرتری بود که بتواند با تحولات سریع فناوری همگام شود؟

تعریف جدید OSI و واکنش‌های متا به آن نشان می‌دهد که صنعت هوش مصنوعی در آستانه تغییرات اساسی است. این تغییرات نه تنها بر نحوه توسعه مدل‌های هوش مصنوعی بلکه بر مفاهیمی همچون مسئولیت‌پذیری، شفافیت و دسترسی عمومی نیز تاثیرگذار خواهد بود و ممکن است باعث تعریف جدیدی از متن‌باز بودن در دنیای هوش مصنوعی شود.