در حکم تازهٔ دادگاه ایالات متحده علیه سیاستهای انحصاری اپل در اپاستور، اسپاتیفای گام بلندی برداشت و امکان «پرداخت مستقیم» را درون اپلیکیشن آیفون خود فعال کرد. این تحول مهم نهتنها عرصه رقابت بین دو غول فناوری را داغتر میکند، بلکه تجربه کاربری و آزادی انتخاب کاربران آیفون را بهطرزی چشمگیر ارتقا میدهد.
۱. پسزمینهٔ حقوقی و ریشههای تغییر
سالهاست اپل با ساختار کمیسیون ۳۰ درصدی در خریدهای درونبرنامهای اپاستور، نقدهای گستردهای را از سوی توسعهدهندگان دریافت کرده است. این اختلافات ابتدا در شکایت Epic Games علیه اپل نمود یافت، اما پس از صدور حکم اولیه و سپس رسیدگی مجدد به نقض آن دستور، نوبت به تصویب نهایی اجازه لینکدهی به پرداختهای خارجی در اپلیکیشنها رسید. در تاریخ ۳۰ آوریل ۲۰۲۵، قاضی پرونده تأکید کرد که اپل نباید توسعهدهندگان را از هدایت کاربران به روشهای پرداخت جایگزین منع کند و باید از پیامهای هشداردهنده علیه پرداختهای خارج از اپلیکیشن پرهیز نماید.
۲. معرفی قابلیت پرداخت مستقیم در اپ اسپاتیفای
در نسخهٔ اخیر اپلیکیشن آیفون، کاربران ساکن آمریکا میتوانند پیش از ورود به فرآیند پرداخت، طرحها و پیشنهادهای ویژه اشتراک را مشاهده کنند و با لمس لینکهای اختصاصی، به وبسایت رسمی اسپاتیفای هدایت شوند. در این مسیر:
حذف واسطهٔ اپاستور: تمام مراحل خرید درونبرنامهای اپل کنار گذاشته میشود.
کسر نشدن سهم ۳۰ درصدی: مبلغ کامل پرداختی بهحساب اسپاتیفای واریز میگردد.
ممنوعیت کارمزد ۲۷ درصدی: بر اساس حکم دادگاه، اپل حق دریافت هیچ کمیسیونی از تراکنشهای خارجی را ندارد.
لغو پیامهای بازدارنده: هشدارهای آزاردهنده مبنی بر «امن نبودن پرداخت خارج از اپ» از رابط کاربری حذف شده است.
۳. مزایا برای کاربران و توسعهدهندگان
کاهش هزینه اشتراک: اسپاتیفای ممکن است بسته به سیاستهای خود تخفیفهایی ارائه دهد که قبلاً در چارچوب اپاستور امکانپذیر نبود.
شفافیت تراکنشها: کاربر از ابتدا میداند که چه مبلغی واریز میکند و هیچ هزینهٔ پنهانی ندارد.
تنوع روشهای پرداخت: علاوه بر کارت بانکی، گزینههایی مانند کیفپول الکترونیکی یا پرداخت اعتباری نیز در دسترس خواهد بود.
تقویت رقابت پذیری: توسعهدهندگان دیگر ملزم به پذیرش قوانین سختگیرانه اپل نیستند و میتوانند تجربهٔ سفارشیتری برای کاربران خود بسازند.
۴. تأثیرات گستردهتر بر بازار اپلیکیشنها
با اجرای حکم دادگاه آمریکا، اپل در کنار اروپا که تحت قانون Digital Markets Act ملزم به حمایت از اپاستورهای ثالث و روشهای پرداخت جایگزین شده است، تحت فشار بیشتری قرار میگیرد. در اروپا، هماکنون کاربران آیفون میتوانند بدون محدودیت اپاستورهای دیگر را نصب کنند و هزینههای تراکنششان را از طریق درگاههای متفاوتی پرداخت نمایند. این روند جهانی نشان میدهد که کنترل مونوپولی اپل بر توزیع نرمافزار و کسب درآمد از آن رو به افول است.
۵. چشمانداز پیش رو
هنوز نهادهای نظارتی در هر دو سوی اقیانوس اطلس در حال تدوین دستورالعملهای اجرایی برای اعمال دقیق این احکام هستند. در آمریکا نیز وزارت دادگستری، از مارس ۲۰۲۴ پروندهٔ ضدانحصاری تازهای علیه اپل گشوده که مدعی بهرهبرداری نامشروع از قدرت بازار است. بهزودی شاهد خواهیم بود که اپل چهگونه راهکارهای فنی و قانونی برای رعایت حکم دادگاه و حفظ سهم بازار خود بهکار میگیرد.
۶. نتیجهگیری
از منظر یک کاربر آیفون، حق انتخاب آزادانهٔ روش پرداخت و امکان بهرهمندی از پیشنهادهای مقرونبهصرفهتر، گامی مثبت بهشمار میآید. اگرچه سیستم خرید درونبرنامهای اپاستور آسان و سریع است، ولی الزام به پرداخت ۳۰ درصد کمیسیون یا مواجهه با هشدارهای بازدارنده، تجربه دیجیتال را مختل میکرد. حالا با پیروزی اسپاتیفای بر سیاستهای انحصاری اپل و افزوده شدن گزینه «پرداخت مستقیم»، حرکت بهسمت اکوسیستمی بازتر شتاب گرفته است. این نویدبخش روزهایی است که کاربران و توسعهدهندگان، در فضایی رقابتیِ سالم و منعطف، بهترین تجربهٔ ممکن را خلق و دریافت خواهند کرد.
